انتخاب همسر از دیدگاه امام کاظم علیه السلام

آنچه در امر تربيت مهم و اساسى است ارائه شيوه‏هاى اطمينان بخش تربيتى است كه‏ ضمن در برداشتن همه ابعاد زندگى انسان او را به سعادت حقيقى كه همان مقام قرب‏الهى است نائل گرداند و بى‏شك چنين شيوه‏هاى تربيتى جز از سيره قولى و عملى‏اسوه‏هاى راستين دين يعنى معصومين(عليهم السلام) ميسر نيست. بدين جهت ضرورى‏مى‏نمايد كه زندگانى معصومين(عليهم السلام) را بطور كامل و دقيق از منظرتربيت نگريست و از خلال سيره رفتارى و گفتارى آنها تربيت صحيح را عرضه نمود. دراين مقاله تلاش بر آن است كه گوشه‏هايى از سيره امام كاظم(ع) در تربيت فرزندان‏را هر چند ناقص به تصوير بكشانيم.

گام نخست در تربيت

از ويژگيهاى انحصارى اسلام نگاه عميق و ريشه‏اى به امر تربيت‏است، از ديدگاه اسلام زمينه‏هاى تربيت را نه از لحظه تولد كه از مدتها قبل بايدفراهم نمود، از بزرگترين اهداف ازدواج تربيت فرزندان صالح و شايسته است،ازدواج تنها يافتن شريك در زندگى مشترك و پيوند ساده ميان زن و مرد نيست‏بلكه‏مرد بايد مادرى شايسته و زن پدرى لايق براى فرزندان آينده خود برگزيند امام‏كاظم(ع) فرموده است: ... واختاروا لنطفكم ... براى نطفه‏هاى خود انتخاب كنيد[مادران شايسته‏اى براى فرزندان آينده‏تان برگزينيد] و نيز آن حضرت ويژگيهايى‏را براى انتخاب همسر فرمود كه رعايت آنها شرط موفقيت در زندگى آينده است، برخى‏از اين معيارها عبارتند از:

صالح بودن

آن حضرت از پيامبر اكرم(ص) نقل مى‏كند كه رسول خدا(ص) فرمود: خداوندفايده‏اى بهتر از همسر صالحه به انسان نداده تا وقتى او را مى‏بيند خوشحال گرددو هر گاه شوهر خارج از منزل است‏خود و مال شوهر را حفظ نمايد.

همچنين آن حضرت دعايى را به اصحاب تعليم دادند كه از خداوند طلب همسر صالح و مهربان كنند«اللهم ارزقنى زوجه صالحه ودودا ...» و سفارش كردند كه اين دعا را بعد ازنماز و قرائت‏سوره فاتحه و يس بخوانند.

كفو بودن

همشان بودن والدين، در تربيت اولاد نقش بسزايى دارد، چنانچه والدين از نظر سطح سواد و فرهنگ و مسائل‏اخلاقى و اعتقادى به هم نزديك نباشند دچار تضاد و ناهماهنگى در تربيت‏خواهند شدو تربيت مطلوب حاصل نخواهد گشت. امام كاظم(ع) در حديثى مى‏فرمايد: وانكحواالاكفاء ... با همسرانى كه همسطح و كفو شما باشند ازدواج كنيد ...

عاطفه همسر

فرزند بيش از هر چيز بويژه در دوران كودكى نياز به محبت دارد، با محبت‏بودن‏همسر از دو جهت اهميت دارد از طرفى كانون خانواده را صفاى بيشتر مى‏بخشد و باعث‏نيرو و توان بيشتر مدير خانواده يعنى شوهر مى‏گردد و از طرف ديگر فرزندان تشنه‏محبت، خود را از چشمه زلال محبت‏سيراب و روان آنها را طراوت مى‏بخشد. امام‏كاظم(ع) در دعايى كه به اصحاب تعليم دادند طلب همسر ودود و باعاطفه زياد را ازخداوند، سفارش نمودند.

عفاف و پاكدامنى همسر

عفاف و پاكدامنى از معيارهاى‏ضرورى انتخاب همسر است; زيرا فرزندان طيب و پاكيزه از دامان مادران پاكدامن وبا عفت پرورش خواهند يافت.

امام كاظم(ع) از رسول خدا(ص) نقل مى‏كند كه فرمود: با زنان فلان طایفه ازدواج‏ كنيد زيرا آنها با عفت هستند و زنان آنان نيز با عفتند و با زنان فلان طايفه‏ازدواج نكنيد زيرا آنان با عفت نيستند و زنانشان نيز با عفت نخواهند بود ونيز على بن جعفر مى‏گويد از برادرم سؤال كردم آيا استفاده از شير زنى كه از راه‏زنا بچه زاييده صلاح هست؟

فرمود: استفاده از شير او و شير دختر او كه از زنا متولد شده صلاح نيست.

امام هفتم(ع) بيش از آنكه ديگران را به انتخاب همسر شايسته توصيه كند خود بدين‏امر اساسى اهميت مى‏داد و براى فرزندان خود مادران صالح و شايسته انتخاب نمود،نكته قابل توجه اينكه هر كدام از همسران ايشان كه از نظر تقوى و فضيلت‏برجسته‏تر بودند فرزندان بلند مرتبه‏ترى داشتند